Waarom voetbalfans al eens over de schreef durven gaan: "Moderne stammenoorlog"
Het supportersgeweld viert weer hoogtij dezer dagen, helaas. Dat geldt voor het buitenland, maar niet minder voor het Belgische voetbal. Vooral het overvloedige en misplaatste gebruik van vuurpijlen stemt tot nadenken over mogelijke sancties. Professor psychologie Mark van Vugt tracht in de hoofden van zulke hooligans te kruipen.
Om zijn betoog te beginnen blikt de Nederlander, auteur van 'FC Sapiens - Wat voetbal ons vertelt over menselijk gedrag', terug naar de geschiedenis van de mens. "In de 200.000 jaar dat wij als homo sapiens hier rondlopen op aarde, is ons leven grondig veranderd, maar ons brein niet zo. Jagen en vechten in stamverband behoren nog steeds tot onze oerinstincten", legt Van Vugt uit bij Het Laatste Nieuws.
Hoe valt de voetbalsport daar dan mee te rijmen? "Voetbal is een manier om die instincten op een - in principe - vreedzame manier te kanaliseren, een geritualiseerde vorm van oorlog", klinkt het. De professor vergelijkt het met een "moderne stammenstrijd". Dat blijkt ook uit onderzoek naar de spreekkoren bij verschillende clubs. Ruim de helft van die supportersliederen hebben helemaal niets te maken met wat er op het veld gebeurt of gebeurd is.
Corona en vuurpijlen
Allemaal goed en wel, maar dat verklaart nog niet waarom dat geweld de laatste maanden en jaren weer is opgeflakkerd. Van Vugt legt de vinger op de wonde: corona, en wel om twee verschillende redenen. "Eén: supporters waren bijna twee jaar niet welkom in de stadions. Daardoor verdween het thuisvoordeel, zo bleek uit onderzoek tijdens de pandemie." Om dat thuisvoordeel te heroveren, proberen fans nu 'extra vurig' te zijn.
"Twee, zeker zo belangrijk: doordat supporters lange tijd niet naar het stadion mochten, zijn een hoop ongeschreven (gedrags)normen en waarden nog niet doorgedrongen bij een hoop jonge supporters", aldus de professor. Hij vergelijkt het met leerlingen die na twee jaar afstandsonderwijs terug naar school moesten. Zij moeten heropgevoed worden, liefst door oudere leden van de supportersclub.
Tot slot is er nog de rol van het vuurwerk en ander pyrotechnisch materiaal in al die conflicten. Ook daar heeft onze noorderbuur een theorie over. "Dat (vuurwerk, nvdr.) is één van de vele dingen in onze moderne maatschappij die steeds vaker verboden worden. Veel mensen vinden dat hun vrijheid steeds verder wordt ingeperkt en pikken dat niet", legt hij uit. Het voetbalstadion wordt dan een soort van 'afreageerzone'. Heeft Van Vugt overigens ook een goede sanctie voor dat wangedrag? "Een straf die volgens mij goed werkt, is puntenaftrek. Dat raakt zo'n supporter waar het echt pijn doet: zijn ‘stam' leidt verlies."